تعیین ساختار ژنتیکی ماهی سفید (rutilus frisii kutum) با استفاده از نشانگر میکروستلایت

ماهی سفید از گونه¬های بسیار با ارزش تجاری می¬باشد که در نواحی جنوبی دریای خزر به علت گوشت خوش طعم دارای تقاضای بسیار بالایی می¬باشد. بررسی¬ها نشان می دهد که تکثیر طبیعی این گونه در طی سالهای اخیر کاهش یافته است. به علت نبود شرایط مناسب برای تکثیر طبیعی این گونه از حدود 30 سال پیش مرکز شیلات ایران تکثیر مصنوعی این گونه را شروع کرده است. در حال حاضر نگرانی¬هایی در مورد اثرات منفی این روش تکثیر بر روی ساختار ژنتیکی این گونه وجود دارد. از بین رفتن ذخایر ژنتیکی و کاهش تدریجی بانک ژنی نگرانی های اصلی در ادامه این مسیر هستند. در این بررسی، به منظور تعیین تنوع ژنتیکی ماهی سفید در مناطق قره¬سو، گرگانرود، تجن، تنکابن و گهرباران از 10 لکوس میکروستلایتی استفاده شد که همگی پلی مورف بودند. فراوانی اللی، تعداد الل در هر لکوس، هتروزیگوسیتی مشاهده شده و موثر، شاخص شانون، ماتریس شباهت و تست کای¬اسکور انحراف از نعادل هاردی-واینبرگ با استفاده از نرم¬افزارgenalex محاسبه گردید. محدوده تعداد الل در ترکیب لکوس جمعیت 17-5 و رنج هتروزیگوسیتی مشاهده شده در 10 لکوس مورد بررسی 00/1-08/0 به دست آمد. تفاوت بین جمعیت¬ها از نظر تعداد الل در لکوس و هتروزیگوسیتی مشاهده شده و مورد انتظار معنی¬دار نبود (05/0p>). آنالیز توزیع تنوع ژنتیکی نشان داد که میزان تنوع درون جمعیتی (98 درصد) بسیار بالاست در حالیکه تنوع بین جمعیتی (2درصد) پایین است. نتایج تمایز ژنتیکی بارزی را میان مناطق از طریق fst ، rst و آنالیز واریانس مولکولی نشان ندادند و میزان نسبتاً بالایی از جریان ژنی بین جمعیت¬ها پیدا شد. انحراف از تعادل هاردی-واینبرگ بالایی در بیشتر لکوس¬ها دیده شد که می¬تواند ناشی از وجود اللهای نول یا وقوع تنگنای ژنتیکی باشد. بر اساس نتایج به دست آمده در این تحقیق، با وجود تکثیر مصنوعی و کاهش ذخایر این گونه هنوز تنوع ژنتیکی در این ماهی در حد نسبتاً مناسبی وجود دارد و به نظر می¬رسد بیش از یک جمعیت در سواحل جنوبی دریای خزر وجود دارد. محافظت و بازسازی زیستگاه¬ها می-تواند به افزایش اندازه جمعیت و کاهش خطر آسیب¬پذیری این گونه در آینده کمک کند.